Wat te doen bij schoolweigering?
Sommige jongeren weigeren naar school te gaan. Ze blijven thuis, zijn angstig of raken in discussie zodra het over school gaat. Dat kan voor jou als ouder erg belastend zijn. Soms is het een fase, soms wijst het op dieperliggende problemen. In deze gids lees je hoe je schoolweigering herkent, welke eerste stappen je als ouder kunt zetten en wanneer het verstandig is om hulp in te schakelen.
Wat is schoolweigering?
Schoolweigering betekent dat een jongere moeite heeft om naar school te gaan, of helemaal niet meer gaat. Het komt vaker voor dan je denkt! Er zijn in Nederland duizenden jongeren die (tijdelijk) thuiszitten.
Kenmerken kunnen zijn:
- Steeds buikpijn, hoofdpijn of spanning bij de gedachte aan school.
- ’s Ochtends veel strijd of paniek.
- Hele dagen thuisblijven zonder duidelijke medische reden.
- Contact met school wordt steeds moeilijker.
Mogelijke oorzaken
Er is zelden één oorzaak. Vaak spelen meerdere dingen tegelijk:
- Angst of spanning (bijv. sociale angst, faalangst, prestatiedruk).
- Pesten of conflicten op school.
- Problemen in het gezin die doorwerken in schoolgang.
- Onderliggende problematiek zoals ADHD, ASS of depressieve gevoelens.
Belangrijk om te weten: het gaat meestal niet om “luiheid” of onwil, maar om een signaal dat je kind hulp nodig heeft.
Eerste stappen voor ouders
Blijf rustig en benoem de feiten
Beschrijf wat er gebeurt zonder oordeel. Probeer te zeggen wat je ziet, zonder oordeel of verwijt. Dat houdt het gesprek open. Voorbeelden:
- “Ik merk dat je deze week drie dagen thuis bent gebleven.”
- “Ik zie dat het je vanochtend niet lukte om naar school te gaan.”
- “Het viel me op dat je de afgelopen dagen niet naar school bent gegaan.”
Door zo te spreken, voelt je puber zich minder aangevallen en is de kans groter dat er een gesprek kan ontstaan.
Zoek contact met school
Bel of mail de mentor of zorgcoördinator. Maak afspraken over korte, haalbare stappen (bijv. alleen het eerste uur naar school).
Stel kleine doelen
Begin met een halve dag of een specifiek vak.
Bouw langzaam op in overleg met school.
Creëer voorspelbaarheid thuis
Zorg dat er structuur blijft (opstaan, eten, bedtijd).
Wat helpt op de lange termijn?
Blijf in gesprek. Toon begrip voor de angst, maar houd vast aan het belang van school.
Werk samen met school. Vraag om een plan op maat (bijv. rustige start, time-out plek).
Zoek steun bij professionals. Soms is specialistische begeleiding nodig om de angst te doorbreken.
Wanneer schakel je hulp in?
Schoolweigering gaat vaak niet vanzelf over. Zoek extra hulp als:
- Je kind langer dan 2 weken structureel thuisblijft
- er dagelijks strijd of paniek is
- je kind somber of angstig blijft
- school zelf aangeeft dat het niet meer lukt
Start bij je huisarts of jeugdteam. Zij kunnen doorverwijzen naar passende ondersteuning.
Schoolweigering is zwaar, maar je staat er niet alleen voor. Door kalm te blijven, kleine stappen te zetten en tijdig hulp te vragen, vergroot je de kans dat je kind weer aansluiting vindt bij school.
Veelgestelde vragen
Nee. Bij schoolweigering is er vaak sprake van angst of spanning, terwijl spijbelen meer te maken heeft met onwil of verzet.
Dwingen werkt vaak averechts. Beter is om samen kleine stappen te maken en steun te zoeken bij school.
Dat verschilt. Soms enkele weken, soms maanden. Hoe sneller je steun zoekt, hoe groter de kans op herstel.
Vraag om een gesprek met de zorgcoördinator of directie. Schakel eventueel de leerplichtambtenaar in voor steun.
Rust geven is belangrijk, maar helemaal geen schoolgang lost het probleem vaak niet op. Kleine, haalbare stappen werken meestal beter.