Wat te doen bij middelengebruik?
Veel ouders maken zich zorgen als hun puber begint te experimenteren met roken, vapen, alcohol, drugs of lachgas (ballonnen). Soms lijkt het onschuldig, maar de risico’s zijn groot: Gewenning, verslaving, schade aan gezondheid of schooluitval. In deze gids lees je hoe je middelengebruik herkent, hoe je er rustig over in gesprek gaat, welke grenzen je kunt stellen en wanneer je beter hulp kunt inschakelen.
Signalen van middelengebruik
Niet elk signaal betekent meteen gebruik, maar meerdere signalen samen kunnen reden zijn om alert te zijn:
- Sterke geur van rook, vapes of lachgas (zoetige geur, lege patronen/ballonnen).
- Rode ogen, hoesten, sufheid of plotselinge lachbuien.
- Vaak naar buiten willen om “even lucht te happen”.
- Meer geld vragen of spullen die verdwijnen.
- Schoolprestaties die achteruitgaan.
- Veranderingen in vriendengroepen of geheimzinnig gedrag.
Hoe praat je erover?
Kies het juiste moment
Begin een gesprek op een rustig moment, niet tijdens een conflict.
Gebruik de ik-vorm
Zeg wat je zelf merkt, bijvoorbeeld: “Ik vond een aansteker in je tas en ik maak me zorgen om je gezondheid.”
Stel open vragen
“Wat weet jij eigenlijk van roken, vapes, lachgas, alcohol of drugs?”
“Wat vind jij er zelf van als anderen gebruiken?”
“Hoe denk jij dat dit je kan beïnvloeden, bijvoorbeeld op school of in sport?”
👉 Belangrijk: luister! Laat je puber praten, toon interesse. Je hoeft niet direct met je mening te komen.
Grenzen stellen zonder verwarring
Grenzen zijn belangrijk om duidelijkheid en veiligheid te bieden. Tegelijk wil je voorkomen dat je onbedoeld de indruk wekt dat gebruik buiten de deur “wel mag”.
- Wees helder over je norm. Zeg bijvoorbeeld: “Ik wil niet dat je rookt, vapt of gebruikt, omdat dit slecht is voor je gezondheid en ontwikkeling.”
- Maak huisregels concreet. Bijvoorbeeld:“ Thuis en in ons gezin accepteren we geen gebruik van roken, vapes, alcohol, lachgas of drugs.”
- Leg uit waarom. Benoem je zorg en onderbouw je regel. Zo voelt het niet als een loze verbodsbepaling, maar als een keuze uit zorg en bescherming.
- Gebruik consequenties die je kunt handhaven. Spreek af wat er gebeurt als regels worden overtreden, en voer dit ook uit.
👉 Hier helpt Het Keuzemenu: Samen leg je de afspraak vast en welke gevolgen er aan de keuzes verbonden zijn. Zo weet je puber wat er gebeurt als hij tóch kiest voor gebruik, en hoef jij niet ter plekke in discussie te gaan.
Wat werkt op de lange termijn?
Blijf betrokken. Weet wie de vrienden zijn en toon interesse.
Geef het goede voorbeeld. Jongeren spiegelen vaak het gedrag van ouders bij roken en drinken.
Informeer samen. Zoek betrouwbare informatie over de risico’s van roken, vapen, lachgas en drugs.
Stimuleer alternatieven. Sport, muziek of andere activiteiten helpen spanning los te laten zonder middelen.
Wanneer zoek je hulp?
Zoek extra steun als:
- Je puber regelmatig rookt, vapt, lachgas gebruikt of onder invloed thuiskomt.
- Afspraken steeds worden overtreden.
- Er sprake is van afhankelijkheid.
- Je je machteloos voelt of de situatie onveilig wordt.
Neem contact op met de huisarts, het wijkteam of gespecialiseerde hulpverlening (bijvoorbeeld Trimbos-informatiepunten).
Roken, vapen, alcohol, drugs of lachgas zijn geen onschuldige experimenten. Door je norm duidelijk te maken, huisregels te stellen en consequent te zijn, weet je puber waar hij aan toe is. Zoek tijdig hulp als de situatie uit de hand loopt. Onthoud: je hoeft dit niet alleen te doen.
Veelgestelde vragen
Ja. Ook af en toe gebruik kan schadelijk zijn en sneller leiden tot gewenning dan jongeren vaak denken.
Niet iedereen rookt, vapet of gebruikt. Blijf rustig bij je standpunt: Jouw regels gelden thuis, en je legt uit waarom.
Een totaalverbod kan averechts werken. Combineer duidelijke regels met uitleg, en maak afspraken die je ook kunt naleven.
Straf alleen werkt meestal niet. Combineer duidelijke grenzen met gesprekken en alternatieven.
Door afspraken te maken, kleine stappen te belonen en open te blijven communiceren. Vertrouwen bouw je samen weer op.
Blijf het gesprek open aangaan, ook als je teleurgesteld of boos bent. Vraag niet alleen wat, hoeveel of hoe vaak er gebruikt wordt, maar probeer ook te achterhalen met wie je kind omgaat en waar de middelen vandaan komen. Zo weet je of er bijvoorbeeld dealers of risicovolle vrienden in beeld zijn.
Het is heftig om te bedenken, maar als het ooit misgaat, is het belangrijk dat je in ieder geval weet wat je puber heeft gebruikt. Dan kan de ambulance of arts sneller en beter handelen.